Khi những cơn gió mùa đông bắc lạnh lẽo ùa về, Vivudana lại da diết nỗi nhớ hương sắc-mùi vị đặc trưng – không thể lẫn đi đâu được của món ăn ẩm thực miền núi phía Bắc. Cháo ấu tẩu, thắng cố hay vịt quay nóng hổi… tất cả tạo nên một nền văn hóa ẩm thực rất dồi dào mang những nét tượng trưng của mỗi vùng miền. Hãy cùng Vivudana dạo một vòng điểm danh những món ăn đặc sản gây thương nhớ ấy nhé!
1. Hà Giang – cháo ấu tẩu & thịt treo gác bếp
Mở đầu hành trình chuyến food-tour món ăn ẩm thực vùng núi phía Bắc mùa đông này, hãy cùng Vivudana đến với vùng đất nằm ở địa đầu cực Bắc của Tổ Quốc – Hà Giang.
Hà Giang không những khiến du khách mê mẩn bởi những cánh đồng hoa tam giác mạch bạt ngàn, nhiều con đường uốn khúc, chạy ngút lên trời xanh men theo dãy núi kỳ vĩ, những bản làng chập chờn mây núi… Hà Giang còn làm cho khách du lịch ngất ngây bởi nét văn hóa ẩm thực rất dồi dào mang đậm đà bản sắc văn hóa của các đồng bào dân tộc nơi đây.
Trước tiên phải nói đến món cháo ấu tẩu hay còn gọi là “cháo chết người”. Bởi củ ấu tẩu là một loại củ có độc cần được sơ chế rất kỹ càng. Tuy nhiên, chính nhờ điều đó mà nó cũng trở thành một nét độc đáo tại nơi đây. Những ngày trời mùa đông rét buốt được bưng bát cháo nóng hổi ngọt thơm vị của gạo nếp nương, vị bùi bùi, đăng đắng là miệng của củ ấu cùng những miếng chân giò hầm béo ngậy quả thật là làm cho người ta mê mẩn. Cơ thể cũng cảm thấy ấm áp và khỏe khoắn hơn.
Tiếp theo là thịt treo gác bếp với hương sắc-mùi vị cực kỳ đặc trưng. Những miếng thịt tươi sẽ được ngâm tẩm ướp cùng rất nhiều gia vị như gừng, tỏi, mắc khén, thảo quả… cho ngấm đều. Rồi được treo trên những căn bếp luôn đỏ lửa 4 – 6 ngày liên tục. Đem lại những miếng thịt rất thơm mùi khói bếp, thoảng mùi gừng, mùi rượu, mùi thảo quả, ngon ngọt vị của thịt nạc với vị béo béo của lớp mỡ trong veo. Nhấp thêm chút rượu ngô nữa thì càng thêm khoái khẩu.
Tiếp theo phải nói đến món rau xào cực kỳ ngon và lạ. Nguyên liệu của món này gồm rất nhiều loại rau như bắp cải, đỗ đũa, súp lơ, khoai tây, mộc nhĩ cùng nguyên liệu đặc biệt – bánh khoải/bánh đá. Không phải món rau xào như chúng ta hay ăn mỗi bữa cơm đâu các bạn ạ. Các nguyên liệu này sẽ được chiên xào lên rồi trộn thật đều với một loại gia giảm đặc biệt của người Trung Quốc vừa cay the, mặn mặn lại ngòn ngọt, vô cùng ngon miệng. Ăn kèm vài xiên thịt nướng hay lòng nước trong không khí lạnh giá của vùng cao nguyên đảm bảo chắc chắn bạn sẽ say mê luôn.
Ngoài ra Hà Giang còn rất nhiều các món ăn đặc sản khác như:
- Thắng dền
- Phở Tráng Kìm
- Thắng cố
- Mật ong bạc hà
- Rượu táo mèo
2. Cao Bằng – bánh cuốn nước xương & vịt quay 7 vị
Từ Hà Giang chúng ta hãy cùng đi sang Cao Bằng xem nơi đây có đặc sản gì nhé!
Khi nói đến Cao Bằng hẳn các bạn sành ăn sẽ nghĩ ngay đến những chiếc bánh cuốn trắng mướt, mềm mượt, dẻo dai thưởng thức cùng nước hầm xương béo ngon ngọt đúng không nào? Vốn dĩ bánh cuốn ở Cao Bằng có lớp vỏ rất mỏng mà vẫn mềm dẻo và dai là bở nó được làm từ loại gạo Đoàn Kết đặc trưng ở đây. Hạt gạo dài, màu trắng ngà được lưu trữ từ vụ thu hoạch trước giúp bánh dai hơn. Vỏ bánh sẽ được tráng bằng tay cẩn thận cuộn trong phần nhân làm từ thịt, nấm mèo và hành. Khác với bánh cuốn Hà Nội ăn cùng nước mắm pha dấm, bánh cuốn Cao Bằng và các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Giang, Tuyên Quang,… lại ăn với nước hầm xương ngọt thanh, ngậy ngậy, trong veo, điểm thêm chút rau thơm xanh xanh và ớt cay trông rất bắt mắt.
Tiếp theo phải kể đến món vịt quay 7 vị. Không phải 7 hương sắc-mùi vị khác nhau đâu các bạn ạ. Các tên 7 vị này là do người ta sử dụng 7 loại gia vị khác nhau là gừng, hành khô, tỏi, hạt tiêu, đậu hũ, mật ong và quả mắc mật khô. Chúng sẽ được nướng hoặc xào khô dậy mùi rồi cho vào bụng con vịt đã được xử lý sạch và nhúng qua nước sôi. Sau đó đặt lên bếp than để nước cho đến tận khi chín vàng ươm. Tất cả tạo nên món thịt vịt ngọt mềm, dai dai đậm dà thơm ngon đến khó cưỡng.
Ngoài ra, nơi đây còn rất nhiều đặc sản khác là:
- Xôi trám
- Phở chua
- Mèn mén
- Hạt dẻ Trùng Khánh
- Bánh khảo
3. Lạng Sơn – khâu nhục & vịt quay mắc mật
Kế bên Cao Bằng, vùng đất Lạng Sơn cũng làm cho nhiều người phải say mê bởi rất nhiều món ăn ngon. Nổi tiếng số 1 đó là món vịt quay mắc mật phải không các bạn?
Không phải tự nhiên món ăn này lại nổi tiếng như vậy. Đầu tiên phải cân nhắc khâu lựa chọn vịt. Mọi người thường sẽ lựa chọn những con vịt bầu, loại vịt mình dày nhiều thịt, ít xương mà không quá mỡ. Sau khi được xử lý sạch, vịt sẽ được tẩm tẩm ướp cùng hành, tiêu, bột canh, mật ong cùng gia giảm đặc biệt là lá và quả mắc mật rồi được khâu chặt lại, đợi một vài giờ để cho ngấm gia vị. Sau cùng là đem đi quay đến khi chín vàng. Những miếng thịt đậm đà, mềm ngọt thơm mùi mắc mật đặc trưng khiến bất kỳ ai thử một lần rồi cũng nhớ mãi hương sắc-mùi vị ấy.
Món ăn tiếp theo trong list ẩm thực miền núi cũng có danh tiếng không thua kém đó là khâu nhục. Đây chính là món ăn cổ truyền thường có mặt trong các dịp lễ tết hay cưới hỏi của người Lạng Sơn. Mọi người thường sẽ lựa chọn những miếng thịt ba chỉ tươi ngon tẩm ướp cùng đủ gia vị như ngũ vị hương, mật ong, rượu, địa liền, húng lìu,… cho ngấm sau đó mang đi hầm chín bằng hơi nước cho đến khi chín mềm rục. Món này thưởng thức lúc nóng hổi cùng với cơm và nhâm nhi vài ly rượu cay do người dân tự ủ sẽ làm cho nhiệt độ cơ thể nóng lên, đánh tan đi sự lạnh lẽo của núi rừng.
Các đặc sản khác của Lạng Sơn:
- Lợn quay
- Phở chua
- Nem nướng Hữu Lũng
- Bánh cao sằng
- Na bở Chi Lăng
- Đào Mẫu Sơn
4. Lào Cai – cá hồi Thác Bạc & thắng cố ngựa Bắc Hà
Khi nói đến món ăn ẩm thực vùng núi phía Bắc quả thật thiếu sót nếu bỏ qua Lào Cai. Nơi có đỉnh Phan Xi Păng – nóc nhà Đông Dương, Sa Pa – Thành phố mù sương cùng vô vàn phong cảnh rất đẹp khác.
Theo các bạn món ăn nào xứng đáng là đặc sản nổi tiếng ở nơi đây? Vivudana nghĩ rằng đó chính là món thắng cố ngựa Bắc Hà – món ăn cổ truyền của người H’Mông. Được làm từ thịt và nội tạng của con ngựa. Ướp cùng 12 loại gia vị truyền thống như: hồi, quế, thảo quả, sả, gừng… và cây thắng cố. Sau đó, người ta sẽ cho tất cả vào hầm nhuyễn với khoảng thời gian dài hàng giờ đồng hồ trong chảo lớn cùng xương và tiết bò. Đến khi hoàn thành, mọi người sẽ tụ tập đông đủ bên chiếc chảo nghi ngút khói, mỗi người múc một bát sao cho đủ các loại nguyên liệu thêm một chút ớt, tiêu hoặc muối cho vừa vặn. Nhấp nhẹ một ngụm nước ngọt nóng hổi cho vị ấm đánh tan đi sự lạnh lẽo. Thưởng thức từng miếng thịt thơm giòn cùng rau cải nhúng cay nồng quả thật là làm cho người ta nhớ mãi, nhớ mãi.
Khi nói đến đặc sản Lào Cai mà bỏ qua cá hồi Thác Bạc thì quả thật là rất tiếc nuối. Được nuôi thành công từ năm 2006, cá hồi đã nhanh chóng góp mặt trong làng ẩm thực Việt. Với khí hậu thời tiết mát mẻ quanh năm, nguồn nước, không khí trong lành cùng một mùa đông lạnh, thịt cá hồi ở đây rất chắc, thớ săn, màu hồng tươi, mềm và béo ngọt. Đến đây bạn có thể tận hưởng nhiều món ăn từ cá hồi như: sashimi, lẩu cá hồi, gỏi cá hồi hay cá hồi nướng… Mọi món đều rất tươi ngon và đáng để thử.
Lào Cai cũng còn rất nhiều đặc sản như:
- Thịt lợn cắp nách
- Cơm lam
- Đào Sapa, mận Bắc Hà
- Xôi cẩm
- Tương ớt
Lời kết
Có thể khẳng định rằng món ăn ẩm thực vùng núi phía Bắc thật độc đáo và thú vị với nhiều nét văn hóa bản sắc riêng của mỗi vùng. Bên cạnh quá trình lựa chọn nguyên liệu, chế biến tỉ mỉ thì việc lựa chọn gia giảm đặc biệt của núi rừng đã tạo nên những món ăn đặc sản khiến cho những người đã từng được tận hưởng đều không thể nào quên được. Khám phá bản đồ món ăn ẩm thực vùng núi phía Bắc chắc chắn sẽ làm cho say mê luôn và ngay trong mùa đông này.
Xem thêm: Đặc sản Lai Châu nổi tiếng bạn không nên bỏ qua khi đến đây